محمد قوچانی: صداوسیما به جای اقناع‌سازی مردم، سعی می‌کند که دولت را به عنوان متهم ردیف اول نشان بدهد. من روابط‌عمومی دولت نیستم و فکر می‌کنم حتماً روابط‌عمومی دولت باید به شما پاسخ بدهد. اما نکته‌ای که وجود دارد، این است که رابطه بین صداوسیما و دولت تبدیل به تعداد ساعت‌هایی ‌شده که به فلان وزیر، مدیر، رئیس‌جمهور یا دیگران اختصاص داده می‌شود

غروب روز دوشنبه محمد قوچانی سردبیر روزنامه سازندگی به شبکه تلویزیونی افق دعوت شد تا درباره‌ی تیتر روز یک‌شنبه روزنامه سازندگی، «چه کسی باید مردم را قانع کند»، سخن بگوید. سازندگی در نقد صداوسیما نوشته بود که «یک هفته از گرانی بنزین گذشت، اما صداوسیما هنوز برنامه‌ای برای اقناع مردم ندارد و با وجود تصمیم نظام، هنوز مردم را بازنده این ماجرا معرفی می‌کند و انگشت اتهام را به سوی دولت می‌گیرد.» قوچانی به شبکه افق دعوت شد تا در این باره گفت‌وگو کند. متن این گفت‌وگو را می‌خوانید:

  محمد قوچانی سردبیر روزنامه سازندگی مهمان امروز برنامه ماست، سلام، به برنامه عصر ما خوش آمدید.

سلام من هم خدمت شما خسته نباشید می‌گویم و خیلی خوشحالم که گرچه در لوگوهای شما «سازندگی» نیست، ولی تیتر ما باعث شد حداقل نام «سازندگی» در برنامه‌تان بیاید. 

 اسم روزنامه شما این‌جا زیاد تکرار شده و بارها درباره آن صحبت کرده‌ایم، لوگو مقداری مات است، اما از ما بپذیرید. آقای قوچانی یک سؤال جدی در خصوص استراتژی‌ای که امروز در روزنامه شما و تیتری که به کار برده شده وجود دارد، آن هم ماجرای اطلاع و خبر است. سه روز قبل از اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین وزیر نفت در تلویزیون با مردم صحبت کرد و گفت‌وگویی داشت، گفت خیالتان راحت باشد که اتفاقی نمی‌افتد؛ از بنزین سهمیه‌بندی خبری نیست و قیمت‌های هزار و دو هزار تومان را کنار بگذارید و قیمت هزار تومان است و از آن لذت ببرید، هیچ اتفاقی درباره بنزین نمی‌افتد. خیال همه راحت شد، ما حمل بر صحت می‌گذاریم و این‌که الحمدلله کسی از مسئولان دروغ نمی‌گوید؛ اما در این میان چطور می‌توان از صداوسیما انتظار داشت که با وجود این خبر، آن هم سه روز قبل از ماجرای سهمیه‌بندی بنزین، وارد اقناع افکار عمومی بشود؟

قاعدتاً انتظار ندارید که من بخواهم پاسخ دولت را به شما بدهم. آنها باید جواب بدهند که فرآیند اطلاع‌رسانی چگونه شکل گرفته است. اما آن چیزی که من می‌دانم...

 البته تیتر شما به‌نوعی حمایت از دولت است.

ایرادی ندارد، راجع به این موضوع و جزئیات آن صحبت می‌کنیم. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که هم در ترکیب شورای عالی هماهنگی سران سه قوه، رئیس سازمان صداوسیما حضور دارد و هم در بحث مربوط به اقتصاد مقاومتی، صداوسیما به عنوان مهم‌ترین رکن حضور دارد. سازمان شما چرا اطلاع ندارد؟ اگر روزنامه سازندگی اطلاع نداشته باشد و تلاش نکرده باشد، تا حدودی به دلیل کوچکی رسانه‌ای مانند ما، قابل پذیرش است؛ اما صداوسیما تنها رسانه دیداری نظام جمهوری اسلامی به شمار می‌رود. می‌دانیم که این تصمیم، تصمیمی نبوده که یک‌شبه اتخاذ شده باشد...

 یعنی باید بگوییم که وزیر نفت سه روز پیش از اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین دروغ می‌گوید؟

اجازه بدهید این موضوع را روابط‌عمومی وزارت نفت برای شما توضیح بدهد. من روابط‌عمومی وزارت نفت و دولت نیستم. من در مورد صداوسیما صحبت می‌کنم...

 ما هم از قول وزیر نفت منتشر می‌کنیم که گفتند: «مردم خیال شما راحت باشد، بنزین سهمیه‌بندی نمی‌شود».

به نظرم باید حتماً از آقای علی‌عسکری بپرسید که مراحل کارشناسی این تصمیم چقدر طول کشیده است. من مدافع دولت نیستم و طبیعتاً شما هم باید مدافع صداوسیما در این زمینه باشید.

 خیر، من مجری این برنامه هستم.

خب من هم مدیر و سردبیر روزنامه خودم هستم. می‌خواهم عرض کنم که چیزی که اتفاق افتاده فقط مربوط به فرآیند قبل از گرفتن این تصمیم نیست. سؤال من مربوط به این یک هفته است و تیتر ما هم ناظر بر این یک هفته گذشته است. آیا به نظر شما اقناع لازم از طریق صداوسیما صورت گرفته است؟

 کارشناسان باید در مورد آن صحبت کنند که این اتفاق افتاده است یا خیر.

ما هم نظر خودمان را گفته‌ایم.

الان احساس می‌کنم همین اتفاق افتاده است. همین گفت‌وگویی که به واسطه آن شما این‌جا حضور دارید. هفته گذشته در برنامه ما هم راجع به این موضوع صحبت شد. همین دیروز آقای نوبخت مهمان شبکه یک بودند. باقی مسئولان نیز راجع به این موضوع صحبت کرده‌اند. اما یک نکته وجود دارد و انتظار درستی هم هست. اقناع شدن افکار عمومی انتظار همه ما و مردم است. آیا نمی‌شد دولت 20، 30 روز قبل از این‌که این ماجرا را کلید بزند، از صداوسیما بخواهد که شروع به برگزاری نشست‌های تحلیلی و تبیینی کند؟ آیا این اتفاق تا به امروز افتاده که شخص آقای رئیس‌جمهور برای یک گفت‌وگوی تلویزیونی با مردم، از صداوسیما درخواست مهلت کند و به ایشان ارائه نشود؟ می‌توانست این کار را انجام دهد و با مردم صحبت کند؛ کما این‌که در گذشته این اتفاق ‌افتاد و وزیر و شخص رئیس‌جمهور طی 4، 5 ماه، بارها با مردم در مورد هدفمندی یارانه‌ها، صحبت کردند و حداقل کلیدواژه سهمیه‌بندی سوخت به گوش مردم خورد. نه این‌که مردم پنج‌شنبه بخوابند و جمعه بیدار شوند و یک‌باره ببینند که بنزین سهمیه‌بندی شده و اتفاقی در مورد کارت افتاده که دیگر جبران‌پذیر نیست.

صحبت‌های حضرتعالی به عنوان مجری زیرتیتر ما را ثابت می‌کند؛ اینکه همچنان صداوسیما به جای اقناع‌سازی مردم، سعی می‌کند که دولت را به عنوان متهم ردیف اول نشان بدهد. متأسفانه من روابط‌عمومی دولت نیستم و فکر می‌کنم حتماً روابط‌عمومی دولت باید به شما پاسخ بدهد. اما نکته‌ای که وجود دارد، این است که رابطه بین صداوسیما و دولت تبدیل به تعداد ساعت‌هایی ‌شده که به فلان وزیر، مدیر، رئیس‌جمهور یا دیگران اختصاص داده می‌شود. بحث من اصلاً هیچ‌یک از این موارد نیست، بحث من به عنوان یک فرد رسانه‌ای و روزنامه‌نگار واکاوی موضوع است. مسئله‌ای که شما به عنوان واقعی‌سازی قیمت بنزین مطرح می‌کنید، یک مسئله ‌جدید نیست و فکر می‌کنم در ادوار مختلف وجود داشته. اجازه بدهید یک سؤال بپرسم؛ شما الان به دولت حمله می‌کنید، این نقد به دولت وارد می‌شود که یک شبه این کار را کرده است. آیا همین نقد را در دوره آقای احمدی‌نژاد داشتید؟ ایشان وقتی رئیس‌جمهور بودند، یک‌شبه قیمت بنزین را چهار برابر کردند، همین امروز آقای رویانیان مصاحبه کردند...

 من آن زمان در تلویزیون نبودم.

ولی آن موقع تلویزیون بوده است. 

 شما سؤال را از من پرسیدید.

خیر، من امروز شما را آقای تلویزیون می‌بینم. نکته دیگر طرح تثبیت قیمت‌ها در سال 83 است. من آماری در باب تغییر قیمت‌ها درآورده‌ام. الان یکی از انتقادات جدی‌ای که به دولت می‌شود، این است که چرا دولت یکباره و با شیبی تند قیمت‌ها را افزایش داده است.

 در مورد بنزین یا کلاً؟

فقط در مورد بنزین صحبت می‌کنم. اردیبهشت 93 دولت قیمت 400 تومانی بنزین را 700 تومان (قیمت دولتی) و قیمت آزاد را هم 1000 تومان کرده است. سال 94 همین قیمت را تک‌نرخی و 1000 تومان کرده است، یعنی تغییر صورت گرفته است. سال 95 دولت قصد انجام این کار را داشته است، اما مجلس اصولگرا - مجلسی که اکثریت‌اش اصولگرا بوده است - در پایان دوره‌اش مصوبه‌ای می‌گذارد و اجازه نمی‌دهد دولت افزایش قیمت داشته باشد. آن موقع صداوسیما کجا بوده و چرا انتقاد نکرده است؟ سال 96 همچنان قرار بر افزایش قیمت بودتا به صورت پلکانی قیمت به 1500 تومان برسد. به عنوان طرح اصلاحات ساختاری در لایحه بودجه مطرح شد ولی به دلیل اتفاقات دی‌ماه 96، مجدداً این اتفاق رخ نداد. سال 97 براساس بودجه 97، باز هم نمایندگان مجلس مانع از افزایش قیمت بنزین شدند. امروز همه می‌گویند که دولت این کار را باید پلکانی انجام می‌داده و این حرف درستی است و شاید انتقاد من هم باشد. دولت خواسته که این کار را انجام بدهد ولی...

 الان معتقدید که دولت در این اطلاع‌رسانی خوب عمل کرده است؟ آقای مطهری که اصلاح‌طلب هم هستند، می‌گویند که اقناع درستی صورت نگرفته است.

شما مجدداً بحث اطلاع‌رسانی دولت را مطرح می‌کنید. ما می‌گوییم فرض را بر این بگذارید که دولت در پلکانی ‌عمل کردن...

  مگر می‌شود رئیس‌جمهور بخواهد با مردم صحبت کند و صداوسیما بگوید که ببخشید، نمی‌توانیم. 

صحبت رئیس‌جمهور نیست، سؤال من این است که صداوسیما به عنوان رسانه‌ای که پایش می‌کند، چرا بررسی نمی‌کند که به چه دلایلی این اتفاق به صورت پلکانی نیفتاده است؟ چرا این آمار را اعلام نمی‌کند و نمی‌گوید دولت در مقاطع مختلف قصد افزایش پلکانی قیمت را داشته است، اما اجازه نداده‌اند؟

 چون وزیر نفت ما قول داده است که قیمت گران نمی‌شود و این خیلی طبیعی است. 

من در مورد این دوره صحبت نمی‌کنم. فرض کنید که کل انتقادات در مورد این دوره وارد است. 

 بیایید در مورد همین دوره و همین جمعه صحبت کنیم.

خیر، بیایید در مورد این موضوع صحبت کنیم که چرا در مورد این موضوع کارشناسی حرف نمی‌زنیم؟ چرا من را دعوت می‌کنید؟ آقای غنی‌نژاد و آقای دکتر نیلی را دعوت کنید. آقای دکتر طبیبیان را دعوت کنید که اقتصاددان هستند و می‌توانند به شما توضیح بدهند که قیمت تعیین‌شده برای بنزین باید در طول زمان افزایش پیدا می‌کرده است و در سال‌های مختلف چه اتفاقاتی افتاده است. 

 اگر بیایند که خوب است، خب نمی‌آیند.

شما دعوت می‌کنید و نمی‌آیند؟

 بله.

من خودم آقای نیلی و آقای غنی‌نژاد را می‌آورم.

 ما حاضریم همین فردا در برنامه «جهان‌آرا» با آنها صحبت کنیم. ما حتی گفته‌ایم که مناظره نمی‌خواهیم و گفته‌ایم که یک گفت‌وگوی یک طرفه باشد. پس ما از شما این قول را برای فردا شب برنامه «جهان‌آرا» گرفتیم.

یک وجه از بحث اقناع‌سازی در مورد افزایش قیمت بنزین و نقدهایی است که در نحوه اجرای این طرح وارد است که سر جای خودش قابل بحث است. اما موضوع دیگر در هفته گذشته، هجمه‌ای است که رقبای شما در آن طرف آب‌ها انجام می‌دهند. شما فکر می‌کنید واقعاً در مقابله با بی‌بی‌سی و ایران‌اینترنشنال برای انتقال اخبار و اطلاعات درست نسبت به این ماجرا، موفق عمل کردید؟

 رفقای ما که بی‌بی‌سی و ... نیستند.

من از واژه رقیب استفاده کردم، البته احترام‌شان کردم!

 در مورد این موضوع صحبت کنیم.

یعنی حتماً باید به این بحران برسیم تا بنده را دعوت کنید؟ یعنی نمی‌شود در شرایط عادی با هم صحبت کنیم؟

 چرا فکر می‌کنید الان دوره بحران است؟ شما سردبیر محترم روزنامه هستید و اگر دوست داشته باشید چند بار دیگر این‌جا حضور داشته باشید، باز هم این‌جا حضور پیدا می‌کنید تا درباره تیترهایی که انتخاب می‌کنید با مردم صحبت کنید.

شما به من لطف دارید و صداوسیما هم به من لطف دارد.

 این مطلب دیروز روزنامه شماست که خودتان درباره بنزین به آن پرداخته‌اید و برای سیاست‌مداران از خطا استفاده کرده‌اید. این تیتر شماست «خطای سیاستمداران». این ماجرا و این نحوه اطلاع‌رسانی حتی شما را هم قانع نکرده است، حتی کارشناسان نزدیک به دولت و خود حضرت‌عالی را هم قانع نکرده است. انتظار دارید صداوسیما برای مردمی که در این هفته به آنها توهین شده است، چه کاری انجام بدهد؟

انتظار دارم که صداوسیما حقیقت را به آنها بگوید، انتظار دارم که صداوسیما دلائل اتخاذ این تصمیم را برایشان توضیح بدهد، این تصمیمی نبوده که فقط دولت بگیرد.

 چرا رئیس‌جمهور و وزیر نفت توضیح ندهند؟

از آنها سؤال کنید، من اگر روزی روابط‌عمومی دولت بودم حتماً جواب شما را می‌دادم، امروز نمی‌خواهم.

  مثلاً تیتر شما می‌توانست این باشد که کاش رئیس‌جمهور و وزیر نفت مردم را قانع کنند.

اتفاقاً کار خیلی خوبی کردید که این تیتر را نشان دادید، چون ما ارگان دولت نیستیم. ما در روزنامه‌مان نسبت به رفتار دولت از مناظر مختلف، رفتار مجلس، صداوسیما، رسانه‌های خارج از کشور و احزاب سیاسی کشورمان انتقاد کردیم. اگر در یک هفته گذشته ملاحظه بفرمایید، در یک شماره 6 صفحه و هر روز تیتر یک‌مان را به این موضوع اختصاص دادیم، آن هم با همه محدودیت‌های موجود.

 ولی مردم نقد دارند، ما می‌دانیم و صدای آنها را منعکس می‌کنیم.

اگر این مقاله را خوانده باشید، در این مقاله توضیح داده‌ایم که وقتی یک تصمیم ملی اتخاذ می‌شود، همه باید پای آن تصمیم بایستند، همان‌طور که رهبری از این تصمیم در سطح سران قوا دفاع کرده‌اند. دوستان ما در جناح اصولگرا اگر رهبری این صحبت را نداشتند، دولت را پیش پای این ماجرا ذبح می‌کردند، همین‌طور در مورد اصلاح‌طلبان. حتی یک جناح سیاسی مدنظر من نیست. فرض بفرمایید در مورد نمایندگان مجلس؛ بنا به همین گزارشی که خدمت شما عرض کردم حداقل در دو مقطع؛ اول مجلس اصولگرا که مجلس گذشته بوده و دوم همین مجلس اصلاح‌طلب و حتی بخشی از دوستان ما در دولت، به دلیل این‌که به صندوق رأی محتاج بودند و به دلیل این‌که فکر می‌کردند مردم باید به آنها رأی بدهند، مانع از افزایش پلکانی قیمت بنزین شدند و در نتیجه این شیب تند را به وجود آوردند. خطای سیاست‌مدار این‌جاست که چون می‌خواهد محبوبیت بخرد، به فکر اصلاحات واقعی و ساختاری نیست. من برخلاف شما، از موضع یک سازمان و نهاد - نام آن، دولت، قوه مقننه، قوه مجریه یا صداوسیما باشد - صحبت نمی‌کنم، بلکه از موضع یک روزنامه‌نگار...

 از موضع مردمی صحبت می‌کنیم که می‌توانید پیامک‌های آنها را دنبال کنید.

خیر، من از موضع روزنامه‌نگار عرض می‌کنم؛ معتقدم ضمن این‌که باید اصلاحات ساختاری صورت بگیرد، زمینه اجتماعی آن هم باید فراهم می‌شد. ما الان شکافی به نام شکاف دولت-ملت در کشورمان داریم. متأسفانه مردم به دولت - نه این دولت بلکه هر دولت دیگری - اعتماد ندارند. اگر درست می‌خواستیم عمل کنیم - بنا به نظر اقتصاددانان و کارشناسان اقتصادی - حتی این پولی که از یارانه‌ها به دست می‌آمد، به جای این‌که مستقیم به مردم پرداخت شد، باید به حمل‌ونقل عمومی، سلامت و مسائل عمومی اختصاص پیدا می‌کرد. به دلیل این‌که مردم به دولت‌ها اعتماد ندارند، تا زمانی که پول را فیزیکی احساس نکنند، نمی‌پذیرند. خب صداوسیما همین الان باید مردم را قانع کند.

 سابقه این مسئله وجود دارد. اگر خاطرتان باشد در ماجرای حذف یارانه‌ها در ابتدای دولت همکاری بسیار خوبی بین دولت و صداوسیما  انجام شد...

و نتیجه‌اش این بود که مردم هیچ‌کدام قبول نکردند.

 در رسانه عمومی برگزار شد و یک «نه» بزرگ به دولت بود.

این «نه» بزرگ به یک دولت نبوده است، «نه» بزرگ به صداوسیما هم بوده است. این اتفاق چیز خیلی عجیبی است.

 صداوسیما مگر می‌خواست یارانه‌ها را حذف کند؟ دولت سفارش داده که شما ارگان عمومی هستید، شما تبلیغ کنید و از مردم بپرسید و به آنها بگویید که حذف کنید و بی‌خیال آن بشوید، اما آیا مردم بی‌خیال آن شدند؟

‌ای کاش شما تبلیغ نکنید. چون همین الان از سه موردی که به من می‌گویید، دو تا از آنها فحش به دولت است. می‌خواهم بگویم این تبلیغ نیست، اتفاقاً شما حتی باید دولت را نقد هم بکنید، اما از موضع کارشناسی و حرفه‌ای. 

 شما خودتان خبرنگار و روزنامه‌نگار باسابقه‌ای هستید. الان اگر در خیابان و صف بنزین بایستید، آیا همه مردم از دولت تقدیر می‌کنند؟

خیر، همه دولت را نقد می‌کنند و هیچ ایرادی هم ندارد، قرار بر این نیست که دولت را تقدیس کنند. من انتظار دارم هم از دولت و هم از اقتصاددانان که برای من توضیح دهند. اقتصاددانانی که پیدا کردن‌شان آسان است، اما هیچ‌وقت شما تلاش نکردید. شما شکاف دولت-ملتی را که وجود دارد به شکاف دولت-حکومت تبدیل می‌کنید. یعنی ما نمی‌توانیم انقلاب اسلامی را از جمهوری اسلامی جدا کنیم. ما یک گفتمان انقلاب اسلامی داریم که تبلور آن در گفتمان جمهوری اسلامی است. اما صداوسیما به گونه‌ای عمل می‌کند که انگار دولت تنها رکنی است که اشتباه کرده است. من می‌گویم فقط دولت اشتباه نکرده است. این اشتباهِ عدم رشد پلکانی و شوکی که به وجود آمده است برعهده کلیت تصمیم‌گیران است. یعنی نماینده مجلسی هم که امروز می‌گوید استعفا می‌دهم...

 که آن هم اطلاع نداشته است.

هم رئیس و هم دو نماینده آن مجلس در جلسه شورای عالی سران سه قوه حضور داشته‌اند. می‌توانستند از آن طریق اطلاع‌رسانی بکنند. 

 او هم از بی‌اطلاعی‌اش نیست. تهدید به استعفاست.

می‌خواهم عرض بکنم که ما وقتی تصمیم ملی بگیریم، بنده روزنامه‌نگار، شمای صداوسیما و دولتمردان همه باید با هم همکاری کنیم.

 همین‌طور است. آقای قوچانی عزیز از شما ممنونم.

خواهش می‌کنم، موفق باشید.

 تشکر می‌کنم که امروز در برنامه ما بودید.

امیدوارم آقای غنی‌نژاد را فردا دعوت کنید.

 حتما، و آقای نیلی که شما قول ایشان را دادید.